72. „Co uczyniłeś dla Chrystusa?"

To pełne niepokoju pytanie zapisał błogosławiony Honorat w Notatniku w 1876 roku, po rekolekcyjnych rozmyślaniach o Sądzie Ostatecznym. Odpowiedź była lapidarna: „Nic, lecz wiele przeciw Chrystusowi" (ND, 340). Zdanie to pojawia się w tym miejscu jako odzew popularnego w środowiskach franciszkańskich powiedzenia Patriarchy z Asyżu, który miał powtarzać: „Bracia! Sługami nieużytecznymi jesteśmy i nic dotąd nie uczyniliśmy; Bracia, zaczynajmy od nowa". To zdanie uwydatnia istotę duchowości franciszkańskiej, której miernikiem są czyny wzorowane na Ewangelii. Reguła bowiem św. Franciszka składa się z powiązanych w spójną całość zdań ewangelicznych, zalecanych do dosłownego rozumienia według sensu literalnego. Streszczeniem tego może być słynne powiedzenie św. Jakuba o wierze, która „bez uczynków martwa jest" (Jk 2,26).

W liście okólnym do wszystkich ukrytych zgromadzeń, błogosławiony Honorat w taki oto sposób komentuje zdanie apostoła Jakuba: „Żyć z wiary potrzeba, bo wiara bez uczynków, to jest trup bez ducha. Aby wytrwać, trzeba łaski Bożej, trzeba wielkiej łaski, a bez uczynków, bez pełnienia słów Boskich tej łaski mieć nie będziemy i sama wiara prędko zgaśnie, a przynajmniej tak się zaćmi, że ciemności rozpędzić nie zdoła i drogi nam nie pokaże" (LO, 438). Tak więc wiara i czyn tworzą ewangeliczne sprzężenie zwrotne, wypełniające wiele składników duchowości honorackiej.

Stałym sprawdzianem tego spoiwa wiary i czynu jest proste i delikatne sumienie wsparte pokorą, czyli prawdą w ocenie naszych czynów. Przed Bogiem jesteśmy pustym naczyniem, które On wypełnia swoją łaską. To co mamy, należy przelać na innych. Im więcej oddamy, tym więcej będziemy mogli przyjąć. Podobnie jak morze, łaska charakteryzuje się zarówno dopływem, jak i odpływem.

Co uczyniłeś dla Chrystusa? Co uczyniłeś, gdy On był głodny, i czy dałeś Mu jeść; co uczyniłeś, gdy był On spragniony, czy dałeś Mu pić?; co uczyniłeś, gdy był On przybyszem, i czy przyjąłeś Go?; co uczyniłeś, gdy był nagi, czy przyodziałeś Go?; co uczyniłeś, gdy był On w więzieniu, czy przyszedłeś do Niego? Wszak, „co uczyniliście jednemu z tych braci najmniejszych Mnieście uczynili" (Mt 25,40).